Ekonomide son dönemde ters dolarizasyon konusu gündeme gelmeye başladı. Peki Türkiye ekonomisi şartlarına bakıldığında ters dolarizasyon mümkün mü? Gazeteciler Çetin Ünsalan, Selçuk Geçer ve Ekonomist Oğul Aktuna yorumladı…
Zanka TV’de yayınlanan 3Gen programında bu hafta, Gazeteciler Çetin Ünsalan, Selçuk Geçer ile Ekonomist Oğul Aktuna ekonomi gündemindeki ters dolarizasyonu ve ekonomiyi ilgilendiren gelişmeleri masaya yatırdı.
Ters dolarizasyon konusunda Selçuk Geçer şunları söyledi:
“Ters dolarizasyon diye bir şey yok Türkiye’de, hiçbir zaman da olmadı. Son 50 yıla baktığımızda insanlar doları ya da dövizi tercih etti Türk lirasına. Bunun temel nedeni de Türkiye’deki ekonomik sıkıntıların sürekli olması. Son 5 yıla baktığımız zaman bu kırılganlıklar daha da artmış durumda. Her ne kadar Merkez Bankası ‘2.1 milyar dolar civarında vatandaş dolarını bozdu’ dese de, aslında tablonun bu olmadığını biliyoruz. Vatandaşın büyük bir kısmı bankalara güvenmediği için bankalardaki parasını çekiyor, bu dolar bozduğu anlamına gelmiyor. Döviz mevduatları azalıyor, vatandaş döviz satmıyor bunun altını çizelim. Zarardayken hele hiç satmıyorlar. Vatandaşı korkutup dövizden çıkartmaya çalışacaklar.”
“SİSTEMATİK OLARAK MÜMKÜN DEĞİL”
Oğul Aktuna da konuyu şöyle değerlendirdi:
“Ticaret açığı bu kadar yüksek ve borçları bu kadar fazla bir ülkenin, ters dolarizasyona girme gibi bir durumu olduğunu ben sistematik olarak mümkün görmüyorum. Ama dönemsel olarak dövizde inişler çıkışlar oluyor. Bizde dövizde bir fiyat istikrarı yok. Böyle baktığımız zaman öyle büyük, sonsuz bir düşüş, çok daha düşük yerlere gelecek diye bir varsayımda bulunmak doğru olmaz. Yurt dışından bazı fonlar Türkiye’ye yüksek faiz almak için geliyor olabilir ama onların geliyor olması, dövizin sürekli aşağıya doğru seyredeceği anlamına gelmiyor. Çünkü biz tekrar döviz ihtiyacında olacağız. Borçlarımızı ödemek zorundayız, faiz giderlerimiz var, dış ticaretimiz sürekli açık veriyor. Dönemsel olarak alınan bazı tedbirlerle döviz inebiliyor, çıkabiliyor ama bu volatilite bile piyasaya çok zarar veriyor. Ticaret yapan, sanayiyle uğraşan insanlar ileriyi görmekte çok zorlanıyorlar. Çıkması kadar inmesi de piyasalar için güvensizlik ortamı yaratıyor.”
“TEK GERÇEK: ALGI”
Çetin Ünsalan ise şu ifadeleri kullandı:
“Ters dolarizasyon mümkün. Nasıl mümkün? Şöyle; eğer siz çok ciddi anlamda bir kaynak çeker hale geldiyseniz ters dolarizasyon mümkündür. Sağlamasını yapalım. Türkiye’ye son gelen 15-20 milyar dolar aslında bence çok tehlikeli ama hadi geldi diyelim o 15-20 milyar doların dışında bir para girişi oldu mu? Olmadı. Bundan sonra gelme ihtimali var mı? İhtimali yok ama ihtimaline oynayanlar var. Özellikle işte ABD’deki, Avrupa’daki yardım paketleriyle dünya piyasasına gelecek olan paranın, gelişmekte olan ülkelere akacağıyla ilgili bir senaryo yazılmış vaziyette. Fakat bunun gerçekçi olmadığını bir önceki yardım paketlerinden biliyoruz. Yani 2000’li yıllarda olduğu gibi bir para akışının olmayacağı kesin ama olabilme ihtimali üzerinden gelişmekte olan ülkeler arasında bir hava yaratılmaya çalışılıyor.
İkincisi; siz öyle bir sistem kurmuşsunuzdur ki sistemin sonuçlarını almaya başlamışsınızdır, ithalattan daha çok ihracat yapar ülkeye daha çok döviz girdisi sağlar bir pozisyona gelmişsinizdir bu da ters dolarizasyon etkisi yaratır. Peki böyle bir durum var mı? Ne yazık ki geçen hafta açıklanan cari açığın geldiği 35-36 milyar dolarlık seviye, aslında bizim bu bir yıllık pandemi sürecinde hiç ders çalışmadığımızı, hiçbir yerlileşme aşamasında yol kat etmediğimizi çok net gösteriyor.
Bir yandan da turizm gelirleriniz artmış olabilir, çok çok artmış olabilir. Bir Fransa seviyesinde artar, 30 milyon Paris’e nasıl sadece turist geliyordur İstanbul’a da 30 milyon, Türkiye’ye 80 milyon turist gelmiştir müthiş bir parasal akış olmuştur o ters dolarizasyonu destekleyecek bir unsur olur. Maalesef o da yok, yani pandemi nedeniyle yok ama normalde de bizim elde ettiğimiz rakamlar o ters dolarizasyonu etkileyecek türden değil.
Üç maddeyi alt alta koyduğumuzda geriye sağ cepten sol cebe koyabilir miyiz projesi ortada kalıyor. Çakma bir enflasyon, çakma bir enflasyon üzerinden oluşturulmuş bir faiz kuru, piyasaya çıktığınızda yüzde 20’den aşağıya borçlanamayan bir reel sektör… Ters dolarizasyonla ilgili ortadaki tek gerçek algı gerçeği.”
TÜİK BAŞKANI’NIN GÖREVDEN ALINMASI
3Gen masasındaki bir diğer önemli başlık ise TÜİK Başkanı’nın görevden alınması konusuydu. Sürpriz kararın nedenleri hakkında çarpıcı yorumlar geldi…
PROGRAMI İZLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ…
