Türkiye 1 Haziran itibariyle büyük ölçüde normalleşti. AVM’ler, kafeler, restoranlar açıldı ve seyahat kısıtlamaları kalktı. Hafta içi toplu taşıma araçlarında vatandaşlar, eskisi gibi üst üsteydi. Önceki gün yapılan Bilim Kurulu toplantısı sonrası konuşan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın yaptığı açıklamalar, hafta sonu sokağa çıkma yasağı olmayacağı şeklinde yorumlanmıştı. Ancak durum öyle olmadı. İçişleri Bakanlığı gece saatlerinde 14 büyükşehir ve Zonguldak’ta yeni normal haftasının tatil günleri için sokağa çıkma yasağı uygulanacağını açıkladı… Karar belki de ilk kez bu kadar tepki çekti…
İçişleri Bakanlığı, “salgının halk sağlığı açısından oluşturabileceği risklerin yönetilebilmesi ve bugüne kadar alınan tedbirlerin salgının yayılım hızının düşürülmesine olan etkisinin en üst noktaya taşınabilmesi amacıyla” Sağlık Bakanlığı’nın önerisi ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatları doğrultusunda, 14 büyükşehir ve Zonguldak’ta hafta sonu sokağa çıkma yasağı uygulanacağını bildirdi.
Genelgeye göre; Ankara, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Manisa, Sakarya, Samsun, Van ve Zonguldak illerinde bugün saat 24.00 ile 7 Haziran saat 24.00 arasında sokağa çıkma kısıtlaması olacak.
Yasağın olduğu cumartesi günü market, bakkal, manav, kasap ve kuru yemişçilerin 10:00-17:00 saatleri arasında faaliyet gösterebileceği belirtildi.
İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan sokağa çıkma kısıtlaması genelgesinde, şu ifadeler yer aldı:
* Bakanlığımız 15 ilde uygulanacak Sokağa Çıkma Kısıtlaması ile ilgili valiliklere genelge gönderdi. Genelgede, koronavirüs salgınının görüldüğü andan itibaren, Sağlık Bakanlığı ve Bilim Kurulunun önerileri, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatları doğrultusunda salgının toplum sağlığı ve kamu düzeni açısından oluşturduğu riski yönetme, sosyal izolasyonu temin, sosyal mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutma amacıyla birçok tedbir kararı alınarak uygulamaya geçirildiği hatırlatıldı.
* Bu kapsamda;
* 1-05.06.2020 tarihi saat 24.00 ile 07.06.2020 tarihi saat 24.00 arasında aşağıda belirtilen istisnalar hariç olmak üzere Büyükşehir statüsündeki Ankara, Balıkesir, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Manisa, Sakarya, Samsun, Van ve Zonguldak olmak üzere toplam 15 ilimiz sınırları içinde bulunan vatandaşlarımızın sokağa çıkmaları kısıtlanacak.
2- AÇIK OLACAK İŞ YERİ, İŞLETME VE KURUMLAR
* Sokağa çıkma kısıtlamasının günlük hayata etkisini en az düzeyde tutmak amacıyla;
* a) Sokağa çıkma kısıtlaması öncesinde 05.06.2020 Cuma günü market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler saat 23.00'a kadar faaliyetlerine devam edebileceklerdir.
* Kısıtlamanın olduğu 06.06.2020 Cumartesi günü market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler 10.00-17.00 saatleri arasında faaliyet gösterebilecek, vatandaşlarımız (65 yaş ve üzeri ile 18 yaş ve altında bulunanlar hariç olmak üzere) zorunlu ihtiyaçlarının karşılanması ile sınırlı olmak ve araç kullanmamak şartıyla (engelli vatandaşlarımız hariç) ikametlerine en yakın market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçilere gidip gelebilecektir. Aynı saatler arasında market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler evlere/adrese servis şeklinde de satış yapabileceklerdir.
* b) 06.06.2020 Cumartesi ve 07.06.2020 Pazar günleri ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve/veya unlu mamul ruhsatlı iş yerleri ile bu iş yerlerinin sadece ekmek satan bayileri, ayrıca tatlı üretiminin yapıldığı/satıldığı iş yerleri açık olacaktır. (Bu iş yerlerinde sadece ekmek, unlu mamul ve tatlı satışı yapılabilir.)
* 06.06.2020 Cumartesi ve 07.06.2020 Pazar günleri vatandaşlarımızın dışarı çıkamadığı saatlerde tatlı satışı yapan iş yerleri sadece eve/adrese servis şeklinde satış yapabileceklerdir.
* c) Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu 06.06.2020 Cumartesi ve 07.06.2020 Pazar günleri, sadece evlere paket servis şeklinde hizmet sunmak üzere lokanta ve restoran tarzı işyerleri,
* ç) İlaç, tıbbi cihaz, tıbbi maske ve dezenfektan üretimi, nakliyesi ve satışına ilişkin faaliyetleri yürüten iş yerleri,
* d) Kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri,
* e) Zorunlu kamu hizmetlerinin sürdürülmesi için gerekli kamu kurum ve kuruluşları ile işletmeler (Havalimanları, limanlar, sınır kapıları, gümrükler, karayolları, huzurevleri, yaşlı bakım evleri, rehabilitasyon merkezleri, Acil Çağrı Merkezleri, AFAD Birimleri, Vefa Sosyal Destek Birimleri, Göç İdaresi, PTT vb.),
* f) Valilikler/Kaymakamlıklar tarafından yerleşim merkezleri için her 50.000 nüfusa bir adet ve il sınırları içinden geçen şehirlerarası karayolu ve varsa otoyol üzerinde her 50 km için bir adet olmak üzere belirlenecek sayıda akaryakıt istasyonu ve lastik tamircisi (Bu madde kapsamında açık olacak akaryakıt istasyonları ile lastik tamircileri kura yöntemi ile belirlenecektir ve nöbetçi akaryakıt istasyonlarının marketleri açık olacaktır.),
* g) Doğalgaz, elektrik, petrol sektöründe stratejik olarak faaliyet yürüten büyük tesis ve işletmeler (rafineri ve petrokimya tesisleri ile termik ve doğalgaz çevrim santralleri gibi),
* ğ) İçme suyu dolum tesisleri ile içme suyu, gazete ve mutfak tüpü dağıtımını yapan şirketler,
* h) Hayvan barınakları, hayvan çiftlikleri ve hayvan bakım merkezleri,
* ı) Sağlık hizmetlerinin kapasitesini arttırmaya yönelik acil inşaat, donanım vb. faaliyetleri yürüten işletme/firmalar,
* i) Bulunduğu yerin İl/İlçe Hıfzıssıhha Kurulu tarafından izin verilmesi şartı ile makarna, un ve unlu mamuller, süt, et, balık üretimi ile gibi temel gıda maddelerinin üretiminin yapıldığı tesisler ve kâğıt, kolonya üretimi başta olmak üzere hijyen malzemeleri ile bu malzemelerin üretimi için ihtiyaç duyulacak hammaddelerin üretiminin yapıldığı tesisler,
* j) Yurt içi ve dışı taşımacılık (ihracat/ithalat/transit geçişler dâhil) ve lojistiğini yapan firmalar,
* k) Oteller ve konaklama yerleri,
* l) Gıda, temizlik ve ilaç gibi sektörlere ambalaj sağlayan üretim tesisleri,
* m) Çalışanları inşaat alanında/maden alanında bulunan şantiyede konaklayarak yapımı veya çalışması devam eden büyük inşaatlar ile madenler (Bu madde kapsamında inşaat ve konaklama aynı şantiye alanı içinde ise izin verilir, başka bir yerden çalışanların gelmesine ve şantiyede kalanların başka bir yere gitmelerine izin verilmez. Çalışma alanı sadece inşaat alanı/maden sahaları ile sınırlıdır.),
* n) Gazete, radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete basım matbaaları,
* o) Daha önceden sözleşmeye/taahhüde bağlanmış ve belirlenen süre içerisinde yetiştirilmesi gereken ihracata konu; mal, malzeme, ürün, araç-gereç üreten iş yerleri ve tesisler (mevcut zorunluluklarını ispatlamaları ve anılan şartlara uymaları kaydıyla),
* ö) Zirai amaçlı akaryakıt satışı yapılan Tarım Kredi Kooperatifleri,
* p) Kısıtlama süresinde yağmura bağımlı tarımsal faaliyetler göz önünde bulundurularak Valilikler/Kaymakamlıklar tarafından tespit edilecek ihtiyaca göre kura ile belirlenecek; zirai ilaç, tohum, fide, gübre vb. tarımsal üretime ilişkin ürün satışı yapan işletmeler,
* r) 06.06.2020 Cumartesi ve 07.06.2020 Pazar günü sebze/meyve toptancı halleri,
3- İSTİSNA KAPSAMINDA OLAN KİŞİLER
* a) Bu Genelgenin (2) numaralı başlığında yer alan “Açık Olacak İşyeri, İşletme ve Kurumlarda” yönetici, görevli veya çalışanlar,
* b) Kamu düzeni ve güvenliğinin sağlanmasında görevli olanlar (Özel güvenlik görevlileri dâhil),
* c) Acil Çağrı Merkezleri, Vefa Sosyal Destek Birimleri, Kızılay ve AFAD'da görev alanlar,
* ç) Cenaze defin işlemlerinde görevli olanlar (din görevlileri, hastane ve belediye görevlileri vb.) ile birinci derece yakınlarının cenazelerine katılacak olanlar,
* d) Elektrik, su, doğalgaz, telekomünikasyon vb. kesintiye uğramaması gereken iletim ve altyapı sistemlerinin sürdürülmesi ve arızalarının giderilmesinde görevli olanlar,
* e) Ürün ve/veya malzemelerin nakliyesinde ya da lojistiğinde (kargo dahil), yurt içi ve yurt dışı taşımacılık, depolama ve ilgili faaliyetler kapsamında görevli olanlar,
* f) Yaşlı bakımevi, huzurevi, rehabilitasyon merkezleri, çocuk evleri vb. sosyal koruma/bakım merkezleri çalışanları,
* g) Otizm, ağır mental retardasyon, down sendromu gibi “Özel Gereksinimi” olanlar ile bunların veli/vasi veya refakatçileri,
* ğ) Demir-çelik, cam, ferrokrom vb. sektörlerde faaliyet yürüten iş yerlerinin yüksek dereceli maden/cevher eritme fırınları ile soğuk hava depoları gibi zorunlu olarak çalıştırılması gereken bölümlerinde görevli olanlar,
* h) Bankalar başta olmak üzere yurt çapında yaygın hizmet ağı olan kurum, kuruluş ve işletmelerin bilgi işlem merkezlerinin çalışanları (asgari sayıda olmak kaydıyla),
* ı) Bitkisel (gül, çay, meyve, hububat, kesme çiçek vb.) ve hayvansal (süt, et, yumurta, balık vb.) ürünlerin üretimi, sulaması, işlenmesi, ilaçlaması, hasatı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar,
* i) Küçükbaş-büyükbaş hayvanları otlatanlar, arıcılık faaliyetini yürütenler,
* j) 30.04.2020 tarih ve 7486 sayılı Genelgemiz kapsamında oluşturulan Hayvan Besleme Grubu Üyeleri ile sokak hayvanlarını besleyecek olanlar,
* k) İkametinin önü ile sınırlı olmak kaydıyla evcil hayvanlarının zorunlu ihtiyacını karşılamak üzere dışarı çıkanlar,
* l) Kısıtlama süresince ekmek dağıtımı yapanlar ile lokanta, restoranlar ve tatlı satış yerlerinin evlere servis hizmetinde görevli olanlar ile 06.06.2020 Cumartesi günü 10.00-17.00 saatleri arasında market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçilerin evlere servis hizmetinde görevli olanlar,
* m) Zorunlu sağlık randevusu olanlar (Kızılay’a yapılacak kan ve plazma bağışları dahil),
* n) Yurt, pansiyon, şantiye vb. toplu yerlerde kalanların gereksinim duyacağı temel ihtiyaçların karşılanmasında görevli olanlar,
* o) İş sağlığı ve güvenliği nedeniyle iş yerlerinden ayrılmaları riskli olan çalışanlar (iş yeri hekimi vb.),
* ö) Veteriner hekimler,
* p) Servis hizmeti vermek üzere dışarıda olduklarını belgelemek şartı ile teknik servis çalışanları,
* r) İşyerlerinin kapalı olduğu saatlerde/günlerde sürekli olarak işyerlerini bekleyenler,
* s) Belediyelerin toplu taşıma, temizlik, katı atık, su ve kanalizasyon, ilaçlama, itfaiye ve mezarlık hizmetlerini yürütmek üzere hafta sonu çalışacak personel,
* ş) Tedarik zincirinin aksamaması amacıyla sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu 07.06.2020 Pazar günü saat 18.00’dan sonra marketlerde mal, malzeme ve ürünlerin nakli, kabulü, depolama ve satışa hazırlama aşamasında görevli olanlar (Bu madde kapsamında hiçbir şekilde mal, malzeme ve ürün satışı yapılamaz.),
* t) Madencilik, inşaat ve diğer büyük yatırım projelerinde kullanılmakta olan patlayıcıların imalat ve lojistiğinde çalışanlar,
* u) 07.06.2020 Pazar günü, 14.00-20.00 saatleri arasında yürüme mesafesiyle sınırlı olmak, sosyal mesafe kuralına riayet etmek ve maske takmak kaydıyla 65 yaş ve üzeri ile kronik rahatsızlığı olan vatandaşlarımız ve ihtiyaç duyulan hallerde bunların refakatçileri,
* ü) Mahkeme kararı çerçevesinde çocukları ile şahsi münasebet tesis edecekler (mahkeme kararını ibraz etmeleri şartı ile),
* v) Serbest muhasebeci mali müşavirler, yeminli mali müşavirler ve bu meslek mensupları ile beraber çalışanlar,
* y) ÖSYM tarafından gerçekleştirilecek Yükseköğretim Öğretim Kurumları Sınavına (YKS) girecek olan öğrencilerin T.C. Kimlik Kartı başvurularının alınması adına tüm il/ilçe nüfus müdürlükleri 6 Haziran 2020 tarihinde açık bulundurulacak olup sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu 6 Haziran 2020 tarihinde il/ilçe nüfus müdürlüklerine T.C. Kimlik Kartı başvurusu ile sınırlı olmak üzere sınava başvurulduğunu gösterir belgeyi ibraz etmek şartıyla anılan sınava girecek öğrenciler ve ihtiyaç olması halinde ana, baba, veli veya vasisinden bir kişi,
* Belirtilen istisnalar dışındaki tüm vatandaşlarımızın evlerinde kalması esastır.
* Seyahat izin belgeleri sokağa çıkma kısıtlaması süresince geçerli olacaktır.
* Başta sağlık ve güvenlik olmak üzere kamu düzeninin tesisi için görevli olan kamu görevlilerinin şehir içi toplu ulaşımlarını teminen belediyelerce gerekli tedbirler alınacaktır.
* Ekmek dağıtımının düzenli olması amacıyla Vali ve Kaymakamların başkanlığında fırıncılar odası, yerel yönetim, emniyet ve jandarma temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak bir komisyon tarafından, her mahalle için muhtar görüşü de alınarak ivedilikle il/ilçe ekmek dağıtım planı yapılacak, plan doğrultusunda il/ilçedeki ekmek üreten iş yerlerinin sorumlu oldukları dağıtım bölgeleri (mahalle/cadde/sokak ölçeğinde) ile her dağıtım bölgesi için görev yapacak araç listeleri belirlenecektir. Bu şekilde yapılacak planlama dışında sadece Vefa Sosyal Destek Birimleri ekmek dağıtımını gerçekleştirebilecektir.
* Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu 6-7 Haziran 2020 tarihlerinde gazete dağıtımı, gazete şirketlerinin ring halinde çalışacak dağıtım araçları, belirlenen içme suyu dağıtım bayileri ve Vefa Sosyal Destek Birimleri aracılığıyla yapılacaktır (Bu kapsamda gazete dağıtımının evlere servis şeklinde yapılması esastır.).
* Bu Genelgenin (2) numaralı “Açık Olacak İşyeri, İşletme ve Kurumlar” başlığının (i) maddesi kapsamındakilere yönelik kararlar İl/İlçe Hıfzıssıhha Kurullarınca en geç 05.06.2020 Cuma günü saat 13.00’a kadar alınacaktır.
* Alınan kararlara uymayan vatandaşlara Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282’ nci maddesi gereğince idari para cezası verilmesi başta olmak üzere aykırılığın durumuna göre Kanunun ilgili maddeleri gereğince işlem yapılacak. Konusu suç teşkil eden davranışlara ilişkin Türk Ceza Kanununun 195 inci maddesi kapsamında gerekli adli işlemler başlatılacak.
SAĞLIK BAKANI KOCA “YOK” MESAJI VERMİŞTİ
İçişleri Bakanlığı sokağa çıkma kısıtlamasının Sağlık Bakanlığı önerisi doğrultusunda alındığını belirtti ancak bu noktada akıllar karıştı. Çarşamba günü yapılan Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısı sonrası açıklamada bulunan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, hafta sonu sokağa çıkma yasağına ilişkin şunları söylemişti:
“Sokağa çıkma kısıtlaması, bildiğiniz gibi daha çok özellikle en son 15 ilimizde gerçekleşmişti. İllerdeki geçişlerin kısıtlandığı durumda daha çok uyguladığımız bir durumdu. Önümüzdeki dönemde sokağa çıkmayla ilgili genel bir düşünce yok. İl bazında, illerde vakaların dağılımında bir değişiklik olursa, o durumda gerektiğinde illerde her zaman karar almak olabilir. Bilim Kurulunun böyle bir önerisi oldu. Gerektiğinde iller bazında, vaka durumuna göre gündeme her zaman gelebilir.”
HALK VE İŞLETME SAHİPLERİ TEPKİLİ
Sokağa çıkma yasağı kararı ilk kez bu kadar büyük tepkiyle karşılandı. Hafta içi toplu taşıma araçlarında yaşanan kalabalığa ait görüntüleri sosyal medyada paylaşan vatandaşlar, “Virüs hafta içi bulaşmıyor, hafta sonu bulaşıyor herhalde” yorumunda bulundu.
Normalleşme süreci kapsamında kapılarını yeniden açan kafe ve restoran gibi işletmelerin sahipleri ise daha da tepkili. Hafta sonu yaşanacak yoğunluk için stok yapan işletmeler, kararla birlikte büyük bir hüsrana uğradı.
